Trên thị trường chứng khoán, hợp đồng quyền chọn là một công cụ phái sinh khá phổ biến. Tuy nhiên, để đầu tư hiệu quả, trước hết các nhà giao dịch phải hiểu được những ưu nhược điểm của Option Contract, cũng như kết hợp chiến lược đầu tư hợp lý để tạo ra cơ hội sinh lời cao. Vậy hợp đồng quyền chọn là gì? Đặc điểm của Option Contract? Cùng tìm hiểu qua bài viết dưới đây nhé!
- Sàn MXC là gì? Đánh giá sàn MXC chi tiết nhất
- Sàn Pancake Swap là gì? Hướng dẫn sử dụng để kiếm tiền với Pancake Swap
- Sàn Uniswap là gì? Giới thiệu về sàn giao dịch phi tập trung này
- SAND coin là gì? Review chi tiết về đồng tiền SAND coin
Hợp đồng quyền chọn là gì?
Hợp đồng quyền chọn (Option Contract) hợp đồng cấp cho nhà đầu tư quyền mua hoặc bán một loại hàng hóa cụ thể. Trong loại hợp đồng này, chủ thể có quyền mua hoặc bán hàng hóa với giá thỏa thuận miễn là giao dịch được hoàn thành trước khi hợp đồng hết hạn.
Hàng hóa của hợp đồng quyền chọn có thể bao gồm cổ phiếu, trái phiếu, tiền tệ hoặc các cặp chỉ số tài chính,… Đây là một sản phẩm đầu tư phái sinh cấp quyền thực hiện giao dịch nhưng không bắt buộc phải thực hiện. Hơn nữa, các nhà đầu tư thường xuyên sử dụng Option Contract để phòng ngừa rủi ro liên quan đến các vị thế giao dịch hoặc cho mục đích đầu cơ.
Các yếu tố tạo thành Option Contract
Các hợp đồng quyền chọn có nhiều hình dạng và kích cỡ khác nhau, với các yếu tố cấu thành khác nhau. Sau đây là các thành phần của hợp đồng quyền chọn mà nhà đầu tư cần lưu ý:
- Tài sản cơ sở: Tài sản này được tạo thành dựa trên tài sản thế chấp (Cổ phiếu, tiền tệ, trái phiếu, chỉ số, lãi suất,…). Không giống như hợp đồng tương lai, các đặc điểm tài sản cơ sở của hợp đồng quyền chọn không được tiêu chuẩn hóa về số lượng, khối lượng hoặc chất lượng.
- Thời điểm xác định trong tương lai: Ngày đáo hạn được xác định trước bởi bên mua và bên bán.
- Giá thỏa thuận: Tại thời điểm ký kết hợp đồng, giá giao dịch trong tương lai của hợp đồng cơ sở được xác định trước.
- Kỳ hạn hợp đồng: Thời gian kể từ ngày ký đến ngày hết hạn của hợp đồng quyền chọn.
Đặc điểm nổi bật của hợp đồng quyền chọn (Option Contract)
Có rất nhiều loại sản phẩm hợp đồng quyền chọn, mỗi loại có những đặc điểm riêng dựa trên thành phần của chúng. Tuy nhiên, bất kỳ hợp đồng quyền chọn nào cũng có các đặc điểm phân biệt sau:
- Như một khoản phí đảm bảo, người mua phải trả một khoản tiền đặt cọc ban đầu. Trong trường hợp thua lỗ, người mua quyền chọn sẽ bị mất phí đặt cược ban đầu.
- Việc trao đổi hoặc thanh toán quyền chọn thường không xảy ra vào thời điểm ký kết hợp đồng mà diễn ra vào một ngày sau đó. Cho đến ngày hết hạn, người mua được phép thực hiện quyền chọn mua/bán.
- Hợp đồng quyền chọn có thể chọn bất kỳ loại tài sản nào mà không cần tiêu chuẩn hóa các điều khoản về khối lượng, chất lượng hoặc giá trị của hàng hóa cơ bản.
- Khi quyền chọn hết hạn, người mua có quyền giao dịch nó hoặc không. Khi người mua thực hiện quyền chọn, người bán phải tuân theo các điều khoản của hợp đồng quyền chọn.
Phí thực hiện quyền chọn
Nhiều yếu tố ảnh hưởng đến giá trị phí bảo hiểm của một Option Contract. Trong đó, phí quyền chọn được xác định dựa trên 4 yếu tố sau: Giá của tài sản cơ bản, giá thực hiện, thời gian còn lại cho đến ngày hết hạn và sự biến động của thị trường hoặc chỉ số.
Trong bảng dưới đây, cho thấy 4 thành phần có tác động khác nhau đến phí thực hiện quyền chọn bán và quyền chọn bán.
| Phí thực hiện quyền chọn mua | Phí thực hiện quyền chọn bán | |
| Giá tài sản tăng | Tăng | Giảm |
| Giá thực hiện cao | Giảm | Tăng |
| Thời hạn hợp đồng giảm | Giảm | Giảm |
| Mức độ biến động | Tăng | Tăng |
Rõ ràng, giá tài sản và giá thực hiện tác động đến phí thực hiện quyền chọn theo cách đối lập nhau. Trong khi đó, thời gian đến ngày đáo hạn giảm thì phí thực hiện quyền chọn mua và quyền chọn bán đều giảm. Lý do chính cho điều đó là bởi vì các nhà giao dịch sẽ có xác suất thấp hơn để các hợp đồng diễn ra có lợi cho họ.
Có thể thấy, giá tài sản và giá thực hiện có tác động ngược chiều nhau đối với phí thực hiện. Trong khi đó, khi ngày hết hạn đến gần, phí quyền chọn mua và quyền chọn bán sẽ giảm dần. Hợp đồng dự kiến sẽ giao dịch có lợi cho các nhà đầu tư tại thời điểm này.
Mặt khác, sự biến động cao của thị trường thường làm cho phí thực hiện quyền chọn tăng lên. Do đó, phí quyền chọn là sự kết hợp của những yếu tố này và những ảnh hưởng khác trên thị trường chứng khoán.
Phương thức hoạt động của hợp đồng quyền chọn
Quyền chọn mua – Call Option
Quyền chọn mua (Call Option) là một hợp đồng giữa hai bên trong đó một bên cấp cho bên kia quyền mua chứng khoán ở một mức giá hoặc số lượng cụ thể tại thời điểm nhất định trong tương lai (Châu u) hoặc trong một khoảng thời gian xác định (Mỹ).
- Người mua Call Option phải trả một khoản phí được gọi là tiền đặt cọc cho người bán Call Option.
- Người mua quyền chọn thường lựa chọn thời điểm tăng giá.
- Nếu giá thị trường tăng cao hơn giá thực hiện ghi trong hợp đồng tại thời điểm thực hiện hợp đồng, người mua Call Option sẽ có quyền mua chứng khoán.
Quyền chọn bán – Put Option
Quyền chọn mua (Put Option) là một hợp đồng giữa hai bên trong đó một bên cấp cho bên kia quyền bán chứng khoán ở một mức giá hoặc số lượng cụ thể tại thời điểm nhất định ở tương lai (Châu u) hoặc khoảng thời gian nhất định (Mỹ).
- Người mua quyền chọn bán phải trả một khoản phí hoặc tiền đặt cọc cho người bán.
- Người mua quyền chọn bán thường chọn thời điểm giá giảm.
Option Contract được giao dịch trên thị trường nào?
Thị trường tập trung
Xét cho cùng, tính minh bạch của thị trường tập trung cao, thông tin về giá và dữ liệu rõ ràng. Các hợp đồng quyền chọn sẽ được tiêu chuẩn hóa về quy mô, số lượng và chất lượng sản phẩm. Giao dịch trên thị trường tập trung làm tăng tính thanh khoản của các hợp đồng quyền chọn cũng như nhà đầu tư chuyển nhượng dễ dàng hơn.
Thị trường phi tập trung
Hợp đồng quyền chọn sẽ là thỏa thuận mua bán giữa hai bên mà không có sự tham gia của bên trung gian thứ ba. Tính linh hoạt của công cụ phái sinh này trên thị trường phi tập trung khá cao, nhưng thông tin List trên sàn không được công bố rõ ràng.
Hơn nữa, tính thanh khoản hợp đồng trên thị trường này cũng khá thấp. Số lượng giao dịch ít, chỉ chiếm 2% khối lượng giao dịch toàn cầu.
Tại thị trường chứng khoán Việt Nam, chỉ có hợp đồng tương lai mới được niêm yết. Tài sản cơ bản của hợp đồng quyền chọn hiện tại chủ yếu là ngoại hối và ngoại tệ. Thị trường giao dịch quyền chọn của nước ta còn nhỏ, hầu hết các giao dịch diễn ra trên cơ sở phi tập trung.
So sánh giữa quyền chọn mua và quyền chọn bán
Quyền chọn mua và quyền chọn bán được xem là hình thức đầu tư phổ biến trên thị trường. Tuy nhiên, cả hai hợp đồng này đều có các đặc điểm khác nhau như sau:
| Đặc điểm | Quyền chọn mua | Quyền chọn bán |
| Ý nghĩa | Người mua trả cho người bán một khoản phí. Người mua sở hữu sẽ có quyền mua tài sản hình thành trong tương lai với mức giá được xác định trước. | Người mua thanh toán phí cho người bán bằng quyền chọn bán. Người mua bây giờ sẽ có quyền bán tài sản vào một ngày sau đó với giá thỏa thuận. |
| Thời gian đáo hạn | Cho dù giá cao hay thấp khi đáo hạn, người bán có trách nhiệm bán tài sản cho người mua theo giá hợp đồng. | Người bán chịu trách nhiệm mua một lượng tài sản với giá đã thỏa thuận trước đó vào ngày đáo hạn. |
| Kỳ vọng của người mua | Tài sản tăng giá | Tài sản giảm giá |
| Khả năng sinh lời | Lợi nhuận là vô hạn vì giá tài sản tăng vô hạn. | Lợi nhuận bị hạn chế khi giá tài sản giảm xuống bằng không. |
| Giải pháp an toàn | Tăng lợi nhuận của nhà đầu tư thông qua sản phẩm ký gửi an toàn. | Hình thức đầu tư giúp trader giảm thiểu rủi ro, tương tự như công cụ bảo hiểm. |
Ưu và nhược điểm của Option Contract
Giao dịch quyền chọn không được thực hiện rộng rãi tại thị trường Việt Nam. Hiểu được những lợi ích và hạn chế của công cụ phái sinh này sẽ hỗ trợ các nhà đầu tư lập kế hoạch và thực hiện một chiến lược giao dịch hiệu quả.
Ưu điểm của Option Contract
- Nhà đầu tư sẽ có nhiều thời gian hơn để phân tích xu hướng hàng hóa và biến động giá. Khoảng thời gian từ khi mua đến khi hết hạn khá dài, cho phép nhà đầu tư đánh giá biến động giá của hàng hóa đó và quyết định mua hay bán.
- Giao dịch các Option Contract kết hợp cho phép các nhà đầu tư tối đa hóa lợi nhuận. Nếu biến động giá di chuyển theo hướng mà người chơi dự đoán. Thậm chí có thể nhận được lợi nhuận kép thông qua việc bán quyền chọn.
- Hợp đồng quyền chọn được sử dụng để giảm rủi ro khi đầu tư vào cổ phiếu. Trong trường hợp giá cổ phiếu giảm so với dự báo, nhà đầu tư chọn mua quyền chọn bán. Tại thời điểm này, lợi nhuận từ quyền chọn bán sẽ bù đắp khoản lỗ do giá cổ phiếu giảm.
- Cho phép các nhà đầu tư kiếm lợi nhuận từ những biến động của giá cổ phiếu mà không phải thanh toán toàn bộ giá trị của mã chứng khoán.
Nhược điểm của Option Contract
- Hợp đồng quyền chọn khá phức tạp. Nếu nhà đầu tư không hiểu đặc điểm và sử dụng kết hợp các loại hợp đồng thích hợp, sẽ gây ra thiệt hại lớn về tài sản.
- Các thành phần đầu cơ mua nhiều hợp đồng quyền chọn hơn dự kiến. Tại thời điểm này, đầu cơ sẽ gây ra biến động giá cổ phiếu vượt quá phạm vi dự kiến.
- Tại Việt Nam, các giao dịch hầu hết được thực hiện trên thị trường phi tập trung. Do đó, tính thanh khoản của hợp đồng quyền chọn khá thấp.
Như vậy, trong mọi trường hợp, hợp đồng quyền chọn được coi là một sản phẩm phái sinh có tính linh hoạt cao. Nó không chỉ dùng để đầu cơ mà còn dùng để giảm thiểu rủi ro trong giao dịch chứng khoán. Tuy nhiên, để xây dựng một chiến lược hiệu quả và tối đa hóa lợi nhuận, trước tiên trader phải hiểu rõ đặc điểm và cơ chế hoạt động của Option Contract. Hy vọng, bài viết của Sanuytin.com cung cấp thông tin hữu ích cho trader về hợp đồng quyền chọn là gì? Chúc nhà đầu tư thành công.
