CPI là một chỉ số đo lường mức tiêu dùng của người dân. Vậy CPI là gì? Nó có ảnh hưởng như thế nào đến thị trường ngoại hối? Cách tính CPI như thế nào? Hãy cùng Sàn Uy Tín tìm hiểu về chỉ số tiêu dùng này trong bài viết dưới đây nhé!
- Blockfolio là gì? Cách cài đặt và sử dụng hiệu quả Blockfolio 2023
- Bloomberg là gì? Vì sao mọi người lại chọn Bloomberg để xem tin tức
- BO là gì? Có nên đầu tư BO (quyền chọn nhị phân) không?
- BOE là gì? Vai trò của BOE trong nền kinh tế
Chỉ số CPI là gì?
Chỉ số tiêu dùng có tên gọi tiếng Anh là Consumer Price Index và được viết tắt CPI. Một chỉ số được tính theo phần trăm để phản ánh mức giá thay đổi của hàng tiêu dùng theo thời gian. Hiểu theo nghĩa khác thì CPI còn phản ánh mức tiêu dùng hay sức mua của một nền kinh tế quốc gia nào đó.
Hơn nữa, CPI được sử dụng phổ biến nhất để đo lường mức giá và sự thay đổi của nó chính là lạm phát hay biểu hiện sự thay đổi giá cả của một giỏ hàng hóa và dịch vụ do người ở thành phố, công chức hoặc toàn bộ người tiêu dùng có nhu cầu mua sắm trên thị trường tiêu dùng hàng hóa.
Để tính chỉ số CPI, trước tiên cần cố định giá cả của một thời kỳ nào đó, gọi là thời kỳ gốc hay thời kỳ cơ sở. Bởi bản chất của CPI được tính theo phần trăm để phản ánh sự thay đổi của giá hàng tiêu dùng theo thời gian. Nếu chỉ dựa vào một giỏ hàng hóa để tính được CPI thì cũng không dễ hiểu lắm.
Mục đích của chỉ số CPI
CPI là một công cụ dùng để đo mức lạm phát nên được nhiều chuyên gia phải theo dõi và cập nhật nó về tình hình giá cả của thực phẩm hay năng lượng sao cho nó ổn định trong tháng.
Mặc khác, CPI là một chỉ tiêu tương đối phản ánh xu thế và mức độ biến động của giá bán lẻ hàng hóa tiêu dùng hoặc các dịch vụ dùng trong sinh hoạt của người dân và các hộ gia đình. Vì vậy, CPI dùng để theo dõi sự thay đổi của chi phí sinh hoạt theo thời gian. Do đó, khi chỉ số tiêu dùng tăng, điều đó có nghĩa mức giá trung bình tăng và ngược lại.
Trong đó, giá tiêu dùng được hiểu là giá mà người tiêu dùng mua hàng hóa và thanh toán cho các dịch vụ khác có liên quan trực tiếp đến đời sống hàng ngày của người dân. Hơn thế, nó không bao gồm giá đất đai, giá hàng hoá bán cho sản xuất và các công việc có tính chất sản xuất kinh doanh. Tức là CPI chỉ xét các mặt hàng thiết yếu trong đời sống.
CPI được tính theo phần trăm, chỉ để phản ánh sự thay đổi của giá hàng tiêu dùng theo thời gian và tốc độ thay đổi của các mặt hàng tiêu dùng chình như lương thực, thực phẩm, quần áo, giày dép,…
Cho nên, sự biến động của CPI có thể gây ra lạm phát hoặc giảm phát, làm ảnh hưởng đến tốc độ tăng trưởng của nền kinh tế cả một quốc gia. Trường hợp, giá cả tăng tới mức không thể kiểm soát nổi thì lạm phát sẽ trở thành siêu lạm phát, ngay thời điểm này tình trạng khủng hoảng kinh tế rất dễ xảy ra.
Ý nghĩa của CPI
Chỉ số giá tiêu dùng được sử dụng như một biểu thức tiêu chuẩn về sự biến động của giá bán lẻ hàng hóa và dịch vụ. Do đó, các nhà kinh tế dựa vào chỉ số CPI để theo dõi những thay đổi trong chi phí sinh hoạt hàng tháng và hàng năm của người dân. CPI cao tức là giá hàng hóa và dịch vụ đang tăng lên. Ngược lại, khi giá hàng hóa và dịch vụ bình quân giảm thì chỉ số giá tiêu dùng giảm.
Ngoài ra, sự biến động của chỉ số CPI có thể dẫn đến lạm phát hoặc giảm phát. Điều này dẫn đến sự sụp đổ của toàn bộ nền kinh tế, dẫn đến suy thoái toàn cầu và thất nghiệp, kéo theo nhiều tệ nạn xã hội. Nếu giá tăng lên và không thể kiểm soát, thì lạm phát cũng sẽ trở thành siêu lạm phát.
Cách tính chỉ số CPI
Đối với nhà đầu tư thì không nhất thiết phải học các cách tính CPI như thế nào, nhưng nếu biết thì sẽ càng có ích cho nhà đầu tư. Cho nên, khi tính toán chỉ số CPI, thường sẽ tính số bình quân của giá cả trong kỳ báo cáo so với kỳ cơ sở và nhà đầu tư có thể tham khảo các bước tính chỉ số CPI như sau:
- Nên cố định giỏ hàng hóa thông qua việc điều tra thì sẽ xác định số lượng hàng hóa hay các dịch vụ có liên quan mà một người tiêu dùng có nhu cầu mua nó.
- Xác định giá cả, đồng nghĩa phải thống kê các mặt hàng hóa có trong giỏ hàng tại mỗi thời điểm khác nhau.
- Bắt đầu lấy số lượng nhân với giá cả của từng loại sản phẩm trong giỏ rồi cộng lại, mới tính được chi phí là bao nhiêu, sẽ biết được số tiền cần để mua được cả giỏ hàng hóa đó.
- Xác định thời kỳ gốc để làm cơ sở so sánh. Thông thường, thời kỳ gốc có sự thay đổi từ 5 đến 7 năm tùy vào quy định của từng quốc gia.
Sau khi, xác định được bốn yếu tố trên thì có thể áp dụng công thức tính CPI dưới đây:
Chỉ số lạm phát thời kỳ T = (CPI thời kỳ T– CPI thời kỳ T-1) :CPI thời kỳ T-1
Tuy nhiên, đây chỉ là công thức trên mặt lý thuyết kinh tế học, nếu là nhà đầu tư thực hiện giao dịch hàng ngày nên hiểu rõ chỉ số CPI dùng để tính tỷ trọng chi tiêu của từng nhóm hàng hóa, dịch vụ đối với tổng giá trị chi tiêu và được tính hàng tháng, hàng năm hoặc có thể theo dõi trong lịch kinh tế được báo trước.
Các vấn đề khi tính CPI
- CPI có khả năng phản ánh cao hơn thực tế: Trong thực tế có nhiều sản phẩm trên cùng một loại hàng hóa và việc ấn định một rổ hàng hóa hoặc dịch vụ là không chính xác. Nếu hàng hóa hoặc dịch vụ trong rổ cố định có xu hướng tăng, người tiêu dùng sẽ nhanh chóng chuyển sang sản phẩm khác có giá thấp hơn và dẫn đến phản ánh CPI sẽ cao hơn thực tế.
- Không phản ánh sự xuất hiện của sản phẩm mới: Trong một thị trường rộng mở như hiện nay, các công ty thường tung ra các sản phẩm hướng đến nhiều phân khúc khách hàng, cũng như cạnh tranh với các đối thủ về giá. Nhưng khi bạn tính CPI thì phải cố định giá hàng hóa, dịch vụ và không thể cập nhật thêm các sản phẩm mới. Do đó, chỉ số giá tiêu dùng tại thời điểm này không thể phản ánh kịp thời sự xuất hiện của các sản phẩm mới với lượng mua lớn.
- Không phản ánh sự thay đổi của chất lượng hàng hóa: Nếu hàng hóa trong rổ cố định có xu hướng tăng giá, đồng thời chất lượng hàng hóa cũng tăng tỷ lệ thuận hoặc vượt quá mức giá thì hàng hóa đó không được coi là hàng hóa tăng giá. Trong thị trường khó tính hiện nay, chất lượng sản phẩm là trọng tâm của công ty và thường xuyên được cải tiến và nâng cao. Vì lý do này, khi chúng ta tính toán CPI, chúng ta sẽ gặp phải tình huống giá cả bị phóng đại và không thể phản ánh sự thay đổi của chất lượng hàng hóa.
CPI có tầm ảnh hưởng như thế nào?
Có thể nói, khi giá cả của hàng hóa dịch vụ trên thị trường có sự thay đổi sẽ gây ảnh hưởng trực tiếp đến các chứng khoán có lãi suất cố định. Bởi trong thị trường chứng khoán lúc nào cũng có sự biến động không ngừng, nếu giá cả tăng thì các khoản lãi cố định sẽ có giá trị thực tế thấp hơn, làm giảm khả năng sinh lợi của các chứng khoán.
Hơn nữa, vấn đề lạm phát là một chủ đề nóng hơn bao giờ hết, có sức ảnh hưởng mạnh mẽ đến các khoản tiền lương, trợ cấp, hưu trí vì chúng là các khoản tiền trả cố định, do đó các nhà đầu tư đặc biệt chú ý đến điều này. Trong nền kinh tế đang có tốc độ tăng trưởng thì đa số nhiều người sẽ kỳ vọng mức độ lạm phát nhẹ sẽ xảy ra. Tuy nhiên, nếu giá cả của các yếu tố đầu vào tăng quá nhanh thì các nhà sản xuất sẽ bị giảm lợi nhuận.
Mặt khác, khi lạm phát xảy ra thì chắc chắn mức cầu của người tiêu dùng sẽ giảm xuống, trong trường hợp này các nhà sản xuất buộc phải giảm giá để bán được hàng và giá cả các yếu tố đầu vào có thể không giảm. Do đó, có thể lợi nhuận của nhà sản xuất sẽ bị tác động, khiến cho cổ phiếu bị biến động theo.
Trên thực tế, chỉ số CPI không phản ánh được sự thay đổi của chất lượng hàng hoá, nếu mức giá của một hàng hóa nào đó tăng thì chất lượng cũng tăng và có thể tăng hơn, nhưng thực tế mức giá không tăng. Nhìn chung, toàn bộ chất lượng hàng hóa hay các dịch vụ đều có xu hướng được nâng cao, dựa vào đó mà CPI cũng đã đưa mức giá lên cao. Nếu có sản phẩm mới xuất hiện thì CPI sẽ không phản ánh được, vì nó sử dụng giỏ hàng hoá cố định
Ngoài ra, CPI không phản ánh được sự gia tăng sức mua của đồng tiền. Vì thế nó đánh giá mức giá cao hơn thực tế. Như vậy, đó là toàn bộ khái niệm cơ bản về chỉ số CPI hay các bước để tính được CPI. Nhà đầu tư nên thường xuyên cập nhật lịch kinh tế để có thể lập kế hoạch chiến lược phù hợp, đồng thời nâng cao lợi nhuận.
Tại sao nhà đầu tư nên quan tâm đến chỉ số CPI?
Như đã nói trên thì dữ liệu CPI rất quan trọng đối với các nhà đầu tư trong thị trường ngoại hối vì đây là thước đo mạnh mẽ của lạm phát nên sẽ ảnh hưởng mạnh mẽ đến chính sách tiền tệ của Ngân hàng Trung Ương .
Thông thường, lạm phát cao hơn thì lãi suất chuẩn cao hơn sẽ do các nhà hoạch định chính sách thực hiện, để làm giảm nền kinh tế và khắc phục xu hướng lạm phát. Thay vào đó, lãi suất của một quốc gia càng cao thì tiền tệ của nó sẽ càng mạnh lên. Ngược lại, các quốc gia có lãi suất thấp hơn có nghĩa là tiền tệ yếu hơn.
Ngoài ra, chỉ số CPI là thước đo về hiệu quả các chính sách kinh tế của chính phủ nhằm đáp ứng với điều kiện kinh tế trong nước của họ. Đây có thể là một yếu tố mà nhà đầu tư nên xem xét khi đánh giá sự biến động của tiền tệ trong thị trường forex.
Khi sử dụng dữ liệu CPI để tác động đến các quyết định giao dịch ngoại hối thì nhà đầu tư cũng nên chú ý đến kỳ vọng của thị trường đối với lạm phát và điều gì xảy ra đối với các đồng tiền tệ này nếu những kỳ vọng được đáp ứng hoặc bị bỏ lỡ. Tuy nhiên, không phải tất cả các bản tin cơ bản phát hành đều thông qua giá như mong đợi.
Mặc khác, khi chỉ số CPI được phát hành và tiền hành phân tích, thì nhà giao dịch nên quan sát xem giá thị trường đang di chuyển qua hay phục hồi lại các mức kỹ thuật nào quan trọng hay không . Điều này sẽ giúp các nhà đầu tư hiểu được sức mạnh của các mức hỗ trợ hoặc kháng cự kỹ thuật và đưa ra các quyết định giao dịch sáng suốt hơn.
CPI ảnh hưởng như thế nào đến nền kinh tế
Khi CPI giảm, giá trị của một rổ hàng hóa cố định (hoặc giá của hàng hóa/dịch vụ) giảm xuống. Khi đó, bạn cần hiểu rằng nếu thu nhập của người dân không đổi thì họ có cơ hội cải thiện mức sống và nâng cao chất lượng cuộc sống hàng ngày.
Ngược lại, khi chỉ số tiêu dùng tăng, nó phản ánh xu hướng tăng của giá sản phẩm. Kết quả là tác động không tốt đến cuộc sống của người dân. Họ phải trả nhiều tiền hơn cho những khoản mua sắm cơ bản trong khi mức thu nhập của họ không được cải thiện.
Một số hạn chế của CPI
Chỉ số CPI không áp dụng cho tất cả các nhóm dân cư mà chỉ dựa trên nhu cầu tiêu dùng đối với một rổ hàng hóa cố định ở khu vực thành thị. Do đó, CPI không thể phản ánh chân thực giá cả hàng hóa ở một số vùng nông thôn, miền núi. Mỗi vùng sẽ có quy mô dân số và tiêu dùng khác nhau, cho nên việc phản ánh chi tiêu của một hoặc một số vùng không thể nói lên chi tiêu của toàn quốc gia.
Chưa kể, chỉ số CPI chỉ tập trung vào nhu cầu mua sắm của từng cá nhân nên sẽ có nhiều hạn chế, vì nhu cầu mua sắm của mọi người sẽ khác nhau. Giá cả tăng hay giảm chịu tác động mạnh của môi trường xung quanh, nhưng chỉ số giá tiêu dùng CPI không đề cập đến vấn đề này. Ví dụ, khi thiên tai, dịch bệnh xảy ra, một số nhu yếu phẩm trở nên rất hiếm. Và bởi vì nguồn cung bị thiếu hụt, giá cả buộc phải tiếp tục tăng và thay đổi.
Thông qua bài viết trên của Sàn Uy Tín về cách tính CPI thì chắc nhà đầu tư cũng hiểu được phần nào về sự ảnh hưởng của CPI đến nền kinh tế của một quốc gia và tác động đến sự biến động của tiền tệ nào đó, giúp cho trader có thể đưa ra các chiến lược hiệu quả, cải thiện được lợi nhuận.
