Tư bản tài chính là gì? Đó là một câu hỏi phổ biến của những người quan tâm đến kinh tế và tài chính. Nói cách khác, tư bản tài chính đề cập đến tất cả các nguồn tài chính được thể hiện bằng tiền hoặc tài sản có thể chuyển đổi thành tiền và được sử dụng để tạo ra lợi nhuận thông qua đầu tư và kinh doanh. Vậy nó có tác động như thế nào đến thị trường? Cùng tìm hiểu chi tiết qua bài viết dưới đây nhé!
Tư bản tài chính là gì?
Tư bản tài chính (Financial capital) là kết quả của mối quan hệ chặt chẽ giữa các tổ chức độc quyền trong ngành công nghiệp và ngân hàng. Sự độc quyền này không chỉ tạo động lực mà còn phản ánh mối quan hệ phụ thuộc, tương tác giữa các bên, có tác động không nhỏ đến các chủ thể trong nền kinh tế.
Sự độc quyền sẽ xuất hiện khi chủ nghĩa tư bản đạt đến một giai đoạn phát triển và cạnh tranh tự do nhất định. Độc quyền công nghiệp được tạo ra khi hoạt động sản xuất trong một ngành được tập trung và tích lũy. Độc quyền ngân hàng là thuật ngữ dùng để mô tả quá trình tích lũy và tập trung vốn ở các ngân hàng lớn.
Hilferding cho rằng đây là một giai đoạn phát triển phương thức sản xuất kết hợp vốn ngân hàng và vốn công nghiệp, phù hợp với lý thuyết tài chính hóa của chủ nghĩa tư bản.
Khi thế giới thay đổi, người phụ trách tài chính sẽ có ảnh hưởng lớn nhất. Đặc điểm xác định của Financial capital là mối quan hệ và tương tác mật thiết, đan xen giữa tín dụng và sản xuất – tức là mối quan hệ giữa các ngân hàng lớn và các tập đoàn lớn.
Ví dụ: Ngoài việc cho doanh nghiệp vay tiền để sản xuất, vận hành, các ngân hàng lớn còn mua cổ phiếu để kiểm soát, chi phối và thu lợi nhuận. Để giành lại quyền kiểm soát hoặc thành lập ngân hàng của riêng mình, các tập đoàn cũng có thể mua cổ phần từ ngân hàng.
Lịch sử hình thành Financial capital
3 quá trình kinh tế sau đây có liên quan đến sự xuất hiện của tư bản tài chính:
Sự độc quyền tạo ra trong các ngành công nghiệp là kết quả của sự tích lũy sản xuất
Khi ngành công nghiệp phát triển nhanh chóng vào cuối thế kỷ 19 và đầu thế kỷ 20, độc quyền được tạo ra là kết quả của sự tích lũy và tập trung.
Các doanh nghiệp lớn cạnh tranh khốc liệt nhưng khó có thể phân biệt được ai thắng ai thua nên họ thỏa hiệp và thành lập liên minh để duy trì sự độc quyền của mình. Tín dụng phát triển thành công cụ quan trọng để thúc đẩy sản lượng, hình thành các công ty cổ phần, đây cũng chính là nền tảng của độc quyền.
Trong ngành ngân hàng, tích lũy vốn và độc quyền diễn ra theo sự tích lũy sản xuất và độc quyền trong ngành
Tư bản tài chính được khu vực ngân hàng không ngừng tích lũy và tập trung song song với công nghiệp. Thiếu cạnh tranh, thâu tóm, sáp nhập dẫn đến sự sụt giảm của các ngân hàng độc lập trong khi số lượng ngân hàng lớn với nhiều chi nhánh tăng lên.
Mức độ sản xuất công nghiệp cao cuối cùng sẽ buộc các ngân hàng nhỏ không có khả năng phục vụ nó phải phá sản, sáp nhập với nhau hoặc bị các ngân hàng lớn hơn mua lại. Theo thời gian, quá trình này đã dẫn đến chủ nghĩa tư bản độc quyền ngân hàng.
Tư bản tài chính được tạo ra khi vốn độc quyền trong công nghiệp và ngân hàng kết hợp với nhau
Do sự phát triển mang tính độc quyền, chức năng của các ngân hàng cũng dần dần phát triển, họ không còn chỉ đóng vai trò là trung gian thanh toán hoặc tín dụng, mà các ngân hàng lớn và các công ty độc quyền đang dẫn đầu. Vì tiền tệ của xã hội có sức mạnh to lớn sau khi cạn vốn, nó kiểm soát mọi khía cạnh của nền kinh tế tư bản.
Với tư cách là người cho vay, ngân hàng có khả năng theo dõi hoạt động kinh doanh và đầu tư trực tiếp vào lĩnh vực này bằng cách mua cổ phiếu. Để tiếp quản hoạt động hoặc thành lập ngân hàng riêng, các công ty công nghiệp lớn cũng cố gắng thâm nhập ngành ngân hàng và mua cổ phiếu ngân hàng.
Vai trò tư bản tài chính trong nền kinh tế
Thúc đẩy đầu tư và phát triển
Ngoài vai trò là nguồn tài trợ lớn, ngành công nghiệp và ngân hàng còn hợp tác với nhau để hỗ trợ phát triển các dự án kinh tế quan trọng. Các doanh nghiệp có thể dễ dàng tiếp cận các nguồn tài chính cần thiết để tăng sản lượng, đầu tư vào công nghệ mới và tăng cường khả năng cạnh tranh nhờ mối quan hệ chặt chẽ này.
Bằng cách tạo điều kiện thuận lợi cho các dự án cơ sở hạ tầng lớn, sự hợp tác này sẽ thúc đẩy tiến bộ xã hội, tạo việc làm và tăng trưởng kinh tế. Với vai trò quan trọng này, ngành công nghiệp và ngân hàng cùng hợp tác để tạo ra động lực mạnh mẽ cho sự tăng trưởng lâu dài của nền kinh tế thế giới.
Định hướng chính sách kinh tế
Do có nguồn tài chính đáng kể, các thể chế tư bản tài chính thường có tác động lớn đến việc xây dựng chính sách kinh tế quốc gia. Họ có quyền tác động đến các lựa chọn về thương mại, thuế, tín dụng và đầu tư vì họ kiểm soát nguồn vốn mạnh mẽ.
Điều này ảnh hưởng đến toàn bộ nền kinh tế quốc gia cũng như cách các ngành công nghiệp phát triển. Các quyết định của các tổ chức này thường có tác động dây chuyền, thúc đẩy tăng trưởng ở một số ngành hoặc làm giảm sự cạnh tranh ở những ngành khác. Sau đó, chúng định hình cơ cấu kinh tế tổng thể và kế hoạch phát triển dài hạn của quốc gia.
Góp phần vào toàn cầu hóa
Các doanh nghiệp có thể mở rộng hoạt động sang thị trường nước ngoài một cách thành công với sự trợ giúp của vốn tài chính, tạo nên sự kết nối giữa các nền kinh tế trên toàn cầu. Ngoài việc giúp các doanh nghiệp đầu tư vào R&D và cơ sở hạ tầng, những khoản tiền lớn từ các tổ chức tài chính còn giúp họ thiết lập mạng lưới phân phối và kết nối với khách hàng xuyên biên giới quốc tế.
Tư bản tài chính còn thúc đẩy trao đổi công nghệ và văn hóa cũng như hợp tác kinh doanh xuyên biên giới. Những lợi thế này không chỉ giúp các công ty có khả năng cạnh tranh cao hơn mà còn hỗ trợ sự tăng trưởng lâu dài của nền kinh tế thế giới.
Đặc điểm của tư bản tài chính
Sau khi hiểu rõ khái niệm tư bản tài chính là gì? Nhận thấy, Financial capital (tư bản tài chính) có 3 đặc điểm chính sau:
Khả năng kết nối thị trường mạnh mẽ
Với sự gia tăng của tư bản tài chính, sự đa dạng và hội nhập của thị trường ngày càng mạnh mẽ và ngày càng tăng. Các ngân hàng tài trợ cho ngành có thể nhận được tín dụng kinh doanh hoặc mua các cơ sở sản xuất hiện đại, đắt tiền mà sau đó họ có thể cho các doanh nghiệp thuê với mức giá hợp lý.
Những tiến bộ khoa học và công nghệ nhanh chóng có nguy cơ làm cho máy móc, thiết bị trở nên lạc hậu. Để có thiết bị sẵn sàng cho lĩnh vực sản xuất mới, tránh lo ngại về sự suy giảm tài sản vô hình và tiết kiệm tiền đầu tư và mua lại khi thành lập doanh nghiệp, việc thuê ô tô và thiết bị là điều hợp lý.
Việc mang lại cho doanh nghiệp lợi ích ổn định, lâu dài, ngân hàng còn gián tiếp thúc đẩy tiến bộ khoa học kỹ thuật bằng cách đảm bảo hiệu quả hoạt động và hợp tác kinh doanh.
Tạo cơ chế thị trường mới
Những thay đổi trong cơ chế thị trường sẽ là kết quả của việc tập trung quyền lực nhằm theo đuổi lợi nhuận thị trường. Việc phát hành rộng rãi cổ phiếu mệnh giá nhỏ có thể huy động vốn từ nhiều phân khúc thị trường một cách hiệu quả.
Với phương thức tham gia, các cổ đông không trực tiếp tham gia quản lý, điều hành công ty thay cho chế độ ủy nhiệm, nghĩa là cổ đông lớn được ủy quyền đưa ra quyết định về hoạt động kinh doanh của công ty cổ phần thay mặt cho các cổ đông nhỏ.
Hình thành ngành kinh tế mới
Có rất nhiều lĩnh vực kinh tế mới trong nền kinh tế tư bản, như ngành bảo hiểm và dịch vụ, sau khi cuộc cách mạng khoa học và kỹ thuật có sự tăng trưởng nhanh chóng. Sẽ có những ngành nghề mới tìm kiếm cơ hội cạnh tranh hơn dựa trên nhu cầu thực tế của thị trường để điều chỉnh theo cơ chế mới.
Vì phạm vi liên kết và thâm nhập hiện nay đã lan rộng đến nhiều ngành, nên các công ty tư bản tài chính cho thấy sự kết hợp không đồng nhất của nhiều lĩnh vực khác nhau.
Nguyên tắc, thủ tục tham gia của tư bản tài chính
Một nhóm độc quyền nhỏ gọi là đầu sỏ tài chính được tạo ra do sự tăng trưởng của tư bản tài chính. Toàn bộ đời sống chính trị và kinh tế của toàn xã hội đều do nhóm này kiểm soát.
Sự thống trị và quyền kiểm soát được thiết lập bởi các nhà tài phiệt tài chính thông qua sự tham gia (nắm giữ cổ phần lớn).
Để tạo ra lợi nhuận độc quyền lớn, các nhà tài phiệt tài chính cũng sử dụng các chiến lược như thành lập doanh nghiệp mới, phát hành chứng khoán, giao dịch trái phiếu, đầu cơ cổ phiếu, đầu cơ đất đai,..
Ảnh hưởng của tư bản tài chính đối với nền kinh tế
Các nhà đầu tư, nhà giao dịch và các tổ chức quản lý đã suy nghĩ rất nhiều về vấn đề này. Về cơ bản, có hai khía cạnh tích cực và tiêu cực của tư bản tài chính tác động đến kinh tế.
- Tác động tích cực: Khuyến khích đổi mới công nghệ, mở rộng kinh tế, đa dạng hóa sản phẩm và dịch vụ và cải thiện quan hệ quốc tế.
- Tác động tiêu cực: Sự gia tăng bất bình đẳng, tạo ra bong bóng tài sản, ảnh hưởng đến chính sách doanh nghiệp và cuối cùng dẫn đến sự sụp đổ của hiệu ứng Domino.
Các quốc gia phải thiết lập một khuôn khổ pháp lý nghiêm ngặt để giám sát nhằm tối đa hóa những tác động tích cực của tư bản tài chính và giảm thiểu những tác động tiêu cực của nó. Khuyến khích các nhà đầu tư huy động vốn cùng lúc, thúc đẩy môi trường hỗ trợ sự phát triển của các công ty mới. Ngoài ra, để giảm bớt bất bình đẳng và đảm bảo sự phát triển bền vững là đầu tư vào các dịch vụ công, y tế và giáo dục.
Tư bản tài chính tuy mang lại nhiều lợi ích nhưng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro và thách thức. Hiểu được bản chất và vai trò của tư bản tài chính là gì rất quan trọng đối với các quốc gia, doanh nghiệp và cá nhân để tối đa hóa cơ hội đồng thời giảm thiểu rủi ro. Đừng quên theo dõi Sanuytin.com để cập nhật các kiến thức hữu ích nhé!
