Chứng khoán phái sinh là gì? Một hợp đồng phái sinh là một hợp đồng tài chính thu được giá trị từ một tài sản cơ sở. Người mua đồng ý mua tài sản vào một ngày cụ thể với một mức giá cụ thể. Các công cụ phái sinh thường được sử dụng cho các  loại hàng hóa, chẳng hạn như dầu, xăng, tiền tệ hoặc vàng. Chứng khoán phái sinh quốc tế hay Việt Nam đều dựa trên cổ phiếu hoặc trái phiếu.

Người bán của hợp đồng không phải sở hữu tài sản cơ bản. Họ có thể thực hiện hợp đồng bằng cách đưa cho người mua đủ tiền để mua tài sản với giá hiện hành. Họ cũng có thể cung cấp cho người mua một hợp đồng phái sinh khác bù đắp giá trị của hợp đồng đầu tiên. Điều này làm cho các công cụ phái sinh dễ dàng giao dịch hơn nhiều so với tài sản cơ sở.

Cùng Sanuytin.com tìm hiểu sâu hơn về loại hình đầu tư này nhé!

• Xem ngay sách Cổ Phiếu Thường Lợi Nhuận Phi Thường PDF
• Xem ngay sách hay tư duy nhanh và chậm PDF
• Xếp hạng các ngân hàng Việt Nam uy tín nhất 2023
• XVG coin là gì? Tất tần tật thông tin về dự án Verge (XVG)

Chứng khoán phái sinh là gì?

Trong năm 2019, 32 tỷ hợp đồng phái sinh đã được giao dịch. Hầu hết trong số 500 công ty lớn nhất thế giới sử dụng các công cụ phái sinh để giảm rủi ro. Ví dụ, một hợp đồng tương lai hứa hẹn việc giao nguyên vật liệu thô với mức giá đã thỏa thuận. Bằng cách này, công ty được lợi nếu giá tăng. Các công ty cũng viết hợp đồng để bảo vệ mình khỏi những thay đổi về tỷ giá hối đoái và lãi suất.

Các công cụ phái sinh làm cho dòng tiền trong tương lai dễ dự đoán hơn. Chúng cho phép các công ty dự báo thu nhập của họ chính xác hơn. Khả năng dự đoán đó làm tăng giá cổ phiếu và các doanh nghiệp khi đó cần một lượng tiền mặt thấp hơn để trang trải cho những trường hợp khẩn cấp. Tức là họ có thể tái đầu tư nhiều hơn vào công việc kinh doanh của mình.

Hầu hết các giao dịch phái sinh được thực hiện bởi các quỹ đầu cơ và các nhà đầu tư để đạt được nhiều đòn bẩy hơn. Các công cụ phái sinh chỉ yêu cầu một khoản trả trước nhỏ, được gọi là “thanh toán ký quỹ”.

Nhiều hợp đồng phái sinh được bù trừ hoặc thanh lý bởi một phái sinh khác trước khi đến hạn. Những nhà giao dịch này không lo lắng về việc tiền để thanh toán phái sinh nếu thị trường chống lại họ. Nếu họ thắng, họ sẽ nhận tiền mặt.

Thành viên tham gia trên chứng khoán phái sinh

Cũng giống như thị trường phái sinh trong nước, thị trường phái sinh quốc tế cũng có nhiều thành phần tham gia mua bán bao gồm:

Hedgers (Nhà bảo hiểm rủi ro)

Hedging xảy ra khi một người đầu tư vào thị trường tài chính nhằm mục đích giảm thiểu tác động từ các biến động giá ở tương lai trên thị trường. Các công cụ phái sinh là công cụ phổ biến nhất trong không gian bảo hiểm rủi ro. Điều này là do các công cụ này sử dụng hiệu quả các tài sản cơ bản tương ứng để bù đắp rủi ro.

Speculators (Nhà đầu cơ)

Đầu cơ là hoạt động phổ biến nhất được thực hiện bởi những người tham gia thị trường tài chính. Nó liên quan đến việc mua công cụ tài chính hoặc tài sản nào mà các nhà đầu tư suy đoán sẽ trở nên rất có giá trị trong tương lai. Động cơ của việc đầu cơ là khả năng thu hút lợi nhuận.

Arbitrageurs (Chuyên gia kinh doanh chênh lệch giá)

Kinh doanh chênh lệch giá là một hoạt động kiếm lời rất phổ biến trên thị trường tài chính bằng cách tận dụng hoặc thu lợi từ biến động giá thị trường. Các nhà kinh doanh chênh lệch giá thu lợi nhuận từ chênh lệch giá được tạo ra từ việc đầu tư vào các công cụ tài chính như trái phiếu, cổ phiếu, các công cụ phái sinh, …

Margin traders (Nhà giao dịch ký quỹ)

Trong ngành tài chính, ký quỹ là một khoản bảo đảm mà nhà đầu tư ký quỹ với một đối tác trong một công cụ tài chính để bù đắp rủi ro tín dụng liên quan đến khoản đầu tư.

Vai trò của chứng khoán phái sinh trên sàn giao dịch

Một tỷ lệ nhỏ các công cụ phái sinh trên thế giới được giao dịch trên các sàn giao dịch. Các sàn giao dịch công khai này thiết lập các điều khoản hợp đồng được tiêu chuẩn hóa. Họ chỉ định phí bảo hiểm hoặc chiết khấu trên giá hợp đồng. Việc tiêu chuẩn hóa này cải thiện tính thanh khoản của các công cụ phái sinh, do đó chúng hữu ích hơn khi có bảo hiểm rủi ro.

Sở giao dịch cũng có thể là một trung tâm thanh toán bù trừ, hoạt động như người mua hoặc người bán thực tế của phái sinh. Điều đó làm cho các nhà giao dịch an toàn hơn vì họ biết hợp đồng sẽ được thực hiện. Năm 2010, Đạo luật Cải cách Phố Wall của Dodd-Frank đã được ký kết nhằm đối phó với cuộc khủng hoảng tài chính và ngăn chặn việc chấp nhận rủi ro quá mức.

Sàn giao dịch lớn nhất là CME Group. Đó là sự hợp nhất giữa Chicago Board of Trade và Chicago Mercantile Exchange, còn được gọi là CME hoặc Merc. Nó giao dịch các công cụ phái sinh ở tất cả các loại tài sản.

Quyền chọn cổ phiếu được giao dịch trên NASDAQ hoặc Chicago Board Options Exchange. Hợp đồng tương lai được giao dịch trên Sàn giao dịch Liên lục địa, nơi đã mua lại Hội đồng Thương mại New York vào năm 2007. Nó tập trung vào các hợp đồng tài chính, đặc biệt là tiền tệ và hợp đồng nông nghiệp, chủ yếu giao dịch với cà phê và bông.

Ủy ban Giao dịch Hàng hóa Tương lai hoặc Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch điều chỉnh các sàn giao dịch này. Các tổ chức giao dịch, các tổ chức thanh toán bù trừ và các tổ chức tự điều chỉnh của SEC có một danh sách các sàn giao dịch.

Xem thêm: Những cổ phiếu sắp lên sàn

Các loại hợp đồng phái sinh trên thị trường chứng khoán

Hợp đồng phái sinh có thể được chia thành bốn loại sau:

Options (Quyền chọn)

Quyền chọn là các hợp đồng phái sinh tài chính cung cấp cho người mua các quyền thay vì nghĩa vụ. Từ đó, những người tham gia giao dịch có thể bán hoặc mua một tài sản cụ thể với một mức giá nhất định (gọi là giá thực hiện) trong một khoảng thời gian nào đó. Trước khi hết hạn, quyền chọn kiểu Mỹ có thể được thực hiện bất cứ khi nào. Mặt khác, các quyền chọn kiểu Châu Âu chỉ có thể được thực hiện vào ngày hết hạn.

Futures (Hợp đồng tương lai)

Hợp đồng tương lai là một hợp đồng được tiêu chuẩn hóa cho phép người nắm giữ hợp đồng mua hoặc bán một tài sản cơ bản với mức giá đã thỏa thuận vào một ngày cụ thể. Các bên trong hợp đồng tương lai không chỉ có quyền mà còn có nghĩa vụ thực hiện hợp đồng theo thỏa thuận. Futures có thể được giao dịch trên thị trường Forex, vì nó đã được tiêu chuẩn hóa.

Forwards (Hợp đồng kỳ hạn)

Hợp đồng kỳ hạn tương tự như hợp đồng tương lai cụ thể là người nắm giữ hợp đồng không chỉ có quyền mà còn có nghĩa vụ thực hiện hợp đồng theo thỏa thuận. Tuy nhiên, hợp đồng tương lai là sản phẩm OTC, có nghĩa là chúng không được điều chỉnh và không tuân theo các quy tắc và quy định giao dịch cụ thể nào.

Vì các hợp đồng như vậy không được tiêu chuẩn hóa, nó được giao dịch qua quầy thay vì trên thị trường ngoại hối. Vì hợp đồng không phải tuân theo các quy tắc và quy định của cơ quan quản lý, cho nên có thể được điều chỉnh để phù hợp với yêu cầu của cả 2 bên.

Swaps (Hoán đổi)

Swaps là hợp đồng phái sinh có sự tham gia của hai chủ sở hữu hoặc các bên trong hợp đồng để đổi lấy các nghĩa vụ tài chính. Giao dịch hoán đổi lãi suất là hình thức hoán đổi phổ biến nhất mà các nhà đầu tư. Hoán đổi không được giao dịch trên thị trường ngoại hối mà được giao dịch qua quầy, bởi nhu cầu hoán đổi có thể được điều chỉnh sao cho phù hợp với yêu cầu của cả 2 bên.

Quy mô của thị trường chứng khoán phái sinh như thế nào?

Có rất nhiều công cụ phái sinh trên thị trường tài chính hiện nay. Các thị trường giao dịch phái sinh lớn nhất là châu Á Thái Bình Dương và Bắc Mỹ. Trong số đó, quyền chọn và hợp đồng tương lai đã đóng góp hàng trăm triệu đô la cho các sàn giao dịch.

Phần lớn số tiền này là do các công ty lớn cố gắng phòng chống rủi ro. Ví dụ: Một công ty quốc tế nào đó có thể đầu tư vào những công cụ phái sinh bằng cách mua một loại tiền bằng hoặc thấp hơn mức giá nhất định tại một thời điểm trong tương lai. Điều này có thể bảo vệ công ty họ khỏi những thay đổi bất lợi trong tỷ giá hối đoái.

Theo dữ liệu được công bố bởi Statista Research vào năm 2019, Sở Giao dịch Chứng khoán Quốc gia Ấn Độ đã vượt qua 4,83 nghìn tỷ của CME Group với khối lượng giao dịch là 5,96 nghìn tỷ hợp đồng, trở thành sản phẩm giao dịch phái sinh lớn nhất thế giới. Các công cụ phái sinh được sử dụng trong các giao dịch này là các công cụ tài chính dựa trên tài sản cơ sở. Ví dụ: Cổ phiếu, hàng hóa hoặc tiền tệ. Nó có thể được giao dịch tại quầy hoặc trên sàn giao dịch.

Thị trường chứng khoán phái sinh quốc tế đã trở thành miếng bánh hấp dẫn mà nhiều nhà đầu tư Việt Nam muốn thâm nhập và chinh phục.

Xem thêm: Phần mềm phân tích chứng khoán

Ưu nhược điểm của chứng khoán phái sinh

Ưu điểm:

• Nhiều lựa chọn đầu tư phù hợp với trình độ kỹ năng của nhà đầu tư.
• Khả năng chuyển đổi thành tiền mặt nhanh chóng và dễ dàng so với các loại tài sản khác.
• Nhà đầu tư có cơ hội thu được lợi nhuận lớn từ những biến động của thị trường.
• Hạn chế rủi ro và bảo vệ các tài sản đầu tư khác trước những biến động của thị trường.

Nhược điểm:

Chứng khoán phái sinh có những hạn chế nhất định bên cạnh những lợi ích nêu trên:

• So với các loại tài sản khác, chứng khoán phái sinh có rủi ro cao hơn.
• Các yếu tố bên ngoài có thể dễ dàng tác động đến giá trị của chứng khoán phái sinh.
• Giao dịch phái sinh có chi phí cao hơn giao dịch các tài sản khác.

Quy trình giao dịch phái sinh quốc tế

Để tham gia đầu tư chứng khoán phái sinh quốc tế, việc đầu tiên cần làm là mở tài khoản. Không những vậy, nhà đầu tư khi muốn thực hiện hoạt động mua bán đều thông qua các công ty môi giới, công ty chứng khoán phái sinh quốc tế. Do đó, nhà đầu tư sẽ chuyển tiền từ VND sang USD thông qua cổng Ngân Lượng. Số tiền này sẽ được chuyển vào tài khoản của sàn liên kết với công ty môi giới để thực hiện giao dịch, cụ thể như sau:

Có nên đầu tư vào chứng khoán phái sinh không?

Nhiều người nói chơi chứng khoán, đặc biệt là chứng khoán phái sinh không khác gì đánh bạc. Phải thừa nhận rằng có một số hình thức giống như đánh bạc trong đó. Nói một cách chính xác thì đầu tư chứng khoán phái sinh giống như chơi xác suất.

Để đầu tư thành công vào chứng khoán phái sinh, bạn không cần phải thông minh, nhưng bạn phải có cách tiếp cận đúng và có những kỹ năng và kiến ​​thức cơ bản. Khi đặt lệnh, không chỉ xem xét các chỉ số khác nhau mà còn phải tìm hiểu những biến động khác trên thị trường quốc tế như dịch bệnh, thiên tai, tình hình kinh tế chính trị của đất nước để phán đoán chính xác xu hướng tương lai.

Nguyên tắc bảo toàn lợi nhuận trong đầu tư chứng khoán phái sinh. Lợi nhuận đạt được trong vòng một ngày, không phải các vị trí qua đêm, mà là chốt lời và cắt lỗ trong suốt phiên giao dịch.

Chia nhỏ các lệnh cũng là một cách hiệu quả để giảm thiểu rủi ro trong quá trình đầu tư. Tuy nhiên, chìa khóa để đầu tư thành công là tránh tâm lý đám đông.

Cảm xúc quyết định thành công của bạn. Isaac Newton là người đàn ông thông minh nhất thế giới nhưng vẫn thua lỗ, không đoán được thị trường và hành động như một kẻ ngốc trên thị trường chứng khoán. Vì vậy, bạn thua không phải vì bạn không thông minh, mà vì bạn thiếu kiên nhẫn, kỷ luật và học hỏi.

Những lưu ý khi đầu tư chứng khoán phái sinh

Nhà đầu tư nên cân nhắc những yếu tố sau trước khi lựa chọn mua chứng khoán phái sinh:

• Tìm hiểu kỹ các sản phẩm và hoạt động của chứng khoán phái sinh trên thị trường.
• Để giảm thiểu rủi ro tài chính tiềm ẩn, hãy chọn một công ty môi giới đáng tin cậy có nhiều năm kinh nghiệm trên thị trường.
• Cập nhật dữ liệu thị trường thường xuyên để có thể nhanh chóng điều chỉnh kế hoạch đầu tư.
• Chọn đầu tư dựa trên mục tiêu tài chính dài hạn và khả năng tài chính của bạn.
• Giữ bình tĩnh khi rủi ro phát sinh, quản lý rủi ro cẩn thận và không hoảng loạn trước những biến động của thị trường.

Kết luận

Tóm lại, nhà đầu tư đã biết chứng khoán phái sinh quốc tế là gì và những rủi ro cũng như lợi ích khi tham gia hình thức đầu tư này. Nhà đầu tư có thể chọn chứng khoán phái sinh để đa dạng danh mục đầu tư của mình. Tuy nhiên, bạn phải đề phòng trước các rủi ro của nó trong tương lai, để tránh ảnh hưởng đến vốn đầu tư của mình.